İzzy'nin Yeri

Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) Türkiye\’nin dış politika ilkelerine uygun. ABD ile hareket ediyoruz. Amacımız İslam ülkelerine özgürlük ve demokrasi getirmek…

Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, uzun süredir Türkiye\’nin rolü ve yaklaşımının tartışıldığı Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) konusunda ilk kez bu kadar net konuştu ve ABD ile birlikte hareket ettiklerini, amaçlarının da İslam ülkelerine özgürlük ve demokrasi getirmek olduğunu söyledi. Gül, \”Özgürlük ve demokrasi olmasaydı, biz de iktidara gelemezdik\” dedi.

Vekillere brifing

AKP\’nin hafta sonunda yapılan Kızılcahamam Kampı\’nda \’Türkiye\’nin AB Süreci ve Dış politika\’ konusunda milletvekillerine brifing veren Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, İran\’ın nükleer programı, BOP ve Kıbrıs sorunu konularında soruları yanıtladı.

İran ile ABD arasındaki krizin nasıl çözüleceğine ve olası bir savaş durumunun Türkiye\’yi nasıl etkileyeceğine ilişkin soru yöneltilince Gül, İran\’ın üyesi olduğu Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu sözleşmesi kapsamında nükleer enerjiyi silah olarak değil, barışçıl amaçlarla kullanmak zorunda olduğunu vurguladı.

Hazırlıklı olunmalı

Gül, buna karşın Türkiye\’nin olası bir müdahale durumunda hazırlıklı olması gerektiğinin altını çizerek, şunları söyledi: \”Irak\’taki sorunla ilgili dünyada farklı eğilimler mevcuttu. Ancak İran ile ilgili bölünmüşlük yok, genel bir duruş var. Biz İran\’ın nükleer programıyla ilgili olarak Büyük Ortadoğu Projesi kapsamında ABD ile birlikte hareket edeceğiz. Girişimlerimiz de sürecek. Ancak olumsuz bir tablo çıkarsa Türkiye, İran kapısını kapatmak zorunda kalacak. İran\’a müdahale en çok bizi zarara uğratır. İranlı yetkililerle üç-dört kez telefon görüşmesi yaptık. Şu anda, sorunu daha da tırmanmadan çözmek en çok bizim işimize gelir.\”

İktidar olamazdık

BOP\’u desteklediklerini ve projenin Türkiye\’nin dış politika hedef ve ilkelerine uyduğunu savunan Bakan Gül, İslam ülkelerinde demokrasi, insan hakları ve özgürlüklerin geliştirilmesini ve tüm İslam dünyasına yayılmasını amaçladıklarını kaydetti. İslam dünyasındaki özgürlüklerin önemine vurgu yapan Gül, \”Eğer Türkiye\’de özgürlük ve demokrasi olmasaydı biz de şu anda iktidar olamazdık. Bunların kıymetini hepimiz bilelim; ona göre davranalım\” mesajını verdi.

İsrail\’e eleştiri

Gül, Pakistan ve İsrail\’in nükleer enerjiyle uluslararası sözleşmeye taraf olmadığına ve ayak direttiklerine dikkat çekti. Türkiye\’nin BM ile işbirliği yaparak İran\’a karşı bir caydırıcı politika geliştirdiğini de kaydeden Gül, Rusya ile Türkiye\’nin çözüm için gerekli girişimi yaptığını söyledi.

ABD, İran\’a saldıramaz

İran\’a en yakın ülkenin Türkiye olduğuna işaret eden Bakan Gül, \”Oradaki her gelişme bizi de etkiler, Türkiye bundan zarar görür. Şu anda müdahale olacak ya da olmayacak diye bir şey de diyemem. Ancak benim görüşüm, ne ABD ne diğerleri İran\’la savaşı göze alabilir. Çünkü bu savaş Irak savaşından çok farklı olur. Zira İran Irak\’a benzemez\” dedi.

Türkiye\’nin resmi tezi

Türkiye\’nin Büyük Ortadoğu Projesi\’ne yaklaşımı genel olarak olumlu. BOP kapsamında Amerika\’ya destek veren, Yemen ve İtalya\’yla birlikte bazı sosyal projelerde eşbaşkanlık üstlenen Türkiye\’nin projeyle ilgili telkinlerinin başında ise \’hiçbir şekilde reformların dışarıdan empoze edilmemesi, iç dinamiklerin göz ardı edilmemesi, ülkeler arasındaki farklılıklara dikkat edilmesi, Türkiye\’nin model olarak sunulmaması\’ yer aldı. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi Özkök de BOP ile ilgili konularda yaptıkları açıklamalarda \’Türkiye\’nin hiçbir şekilde model ya da örnek ülke olarak sergilenmemesi gerektiğini\’ ABD\’li yetkililere her vesileyle iletmişti.

Kıbrıs\’ta sanık değiliz

Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, Kızılcahamam\’daki toplantıda, Kıbrıs sorunu konusunda da değerlendirmeler yaptı. Bakan Gül, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti\’nde işbaşında bulunan iktidar ve cumhurbaşkanını halkın seçtiğini, bu nedenle de uyumlu çalışmak zorunda olduklarını söyledi. KKTC ile Güney Kıbrıs Rum Yönetimi arasında yıllardır süren sorunun çözümü konusunda Türkiye\’nin artık sanık sandalyesinden kalktığını belirten Gül, \”Türkiye, başı dik bir çözüm tarafı olmuştur\” diye konuştu.

Gençleştirme çıkışı

Bakan Abdullah Gül\’ün, Dışişleri mensuplarına yönelik olarak AKP milletvekillerinden gelen bazı eleştiriler üzerine teşkilatta gençleştirmeye gidileceğini, bunun ilk adımlarının da atıldığını söylediği öğrenildi. Gül\’ün toplantıda, bu kapsamda başarılı genç diplomatların büyükelçi olmasının önünün açılacağı mesajını verdiği kaydedildi.

Büyük Ortadoğu Projesi nedir?

Amerika\’nın, 1960\’lı yıllardan bu yana zaman zaman gündeme getirdiği Büyük Ortadoğu Projesi (BOP), 11 Eylül saldırılarının ardından yeniden işlevselleştirildi. Şimdiki adı Geniş Ortadoğu ve Kuzey Afrika Projesi (GOKAP) olan BOP, temel olarak, ABD ve tüm Batı için stratejik öneme sahip, dünya petrol rezervlerinin yüzde 64\’ünü içeren Ortadoğu\’da var olan, köktendinci akımların, terör örgütlerinin, kitle imha silahlarının, uyuşturucu, silah ve insan kaçakçılığı yapan örgütlü suç şebekelerinin, ABD ve Batı çıkarlarına yönelik tehdit ürettiğine dayanıyor.

Projeye göre bölgede bu unsurların ortaya çıkmasının asıl nedeni, bölge halklarının içinde bulundukları olumsuz ekonomik ve sosyal koşullar ile bölgede varlığını sürdüren antidemokratik rejimler. Eğer, ekonomik ve sosyal koşullar düzeltilir ve bölgede demokrasiye geçiş sağlanırsa, yönetime katılım olanağı bulan ve refah düzeyi yükselen Ortadoğu halkları, Batı\’yı tehdit eden eylemlere destek vermeyecek, bölgedeki köktendinci akımlar gittikçe zayıflayıp, terör örgütleri çökecek ve ucuz petrolün Batı pazarlarına istikrarlı biçimde aktarılması güvence altına alınacak.

BOP\’un eylem alanı olarak resmen ilan edilen net sınırlar olmamasına rağmen ABD kaynaklarına göre 27 ülke ilk planda BOP çerçevesinde değerlendiriliyor. Bu ülkeler arasında, Afganistan, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Cezayir, Cibuti, Fas, Filistin Özerk Yönetimi, Irak, İran, İsrail, Katar, Kuveyt, Komor Adaları, Lübnan, Libya, Mısır, Moritanya, Pakistan, Somali, Suudi Arabistan, Sudan, Suriye, Tunus, Türkiye, Umman, Ürdün ve Yemen bulunuyor.